Nói về
Tình Yêu
SOL GORDON
“Đố ai định nghĩa
được tình yêu”, giải thích tình yêu lại còn khó hơn. Tuy nhiên hầu như
ai cũng đồng ý một điều là một mối quan hệ tốt, và dĩ nhiên một
cuộc hôn nhân tốt, cần phải có một phần tình yêu trong đó. Là
người khát khao có được mối quan hệ đó, bạn hy vọng “đối phương” sẽ
yêu bạn và bạn cũng có thể yêu được “người ta”, dù bạn cảm thấy,
hoặc không cảm thấy là bạn đã dần dần hiểu ra một cách đầy đủ về
ý nghĩa của động từ “yêu”. Trong chúng ta, nhiều người trở nên mắc
mớ, lẫn lộn khi cố tìm ra xem tình yêu là gì. Một phần bởi lý do khi
đã nói đến yêu, người ta thường cảm thấy không an toàn vì họ không
biết sẽ phải chờ đợi điều gì. Thông thường thì các hướng dẫn đến
với bạn chỉ qua các loại phương tiện thông tin đại chúng và bạn có
những hình ảnh quá ư lãng mạn về tình yêu được tưởng tượng ra khi
bạn còn ở tuổi thanh niên.
Ngoài ra nhiều người
cũng đã kết luận rằng : yêu thường hàm chứa một mức độ “điên
điên” nào đó. Nếu bạn đang thực sự yêu, thì về lý thuyết, bạn hơi
bị tê liệt về ý thức và ít nhiều không có khả năng làm đúng các
chức năng đối với thế giới bên ngoài. Thực ra tình yêu có phải như
vậy không ? Và nếu như vậy thì chúng ta thực sự có muốn “vướng” vào
yêu không ?
Xem xét tình yêu theo cách mới
Tình yêu là gì ?
Điều gì quan trọng nhất trong mối quan hệ yêu đương ? Làm sao bạn biết
được bạn đang thực sự yêu ?
Mặc dầu khó định
nghĩa được tình yêu, song chắc chắn nó là một phần quan trọng trong
cuộc sống của mỗi con người. Tôi tin rằng nếu bạn cảm thấy đang
yêu, nghĩa là bạn đang yêu. Nhưng có một điều là dù cho bạn đang yêu
ai đó bạn vẫn phải đặt câu hỏi đó là loại tình yêu gì ? Câu trả
lời có thể rất dài về khả năng tiềm tàng trong mối quan hệ của
bạn.
Về cơ bản, có hai
loại quan hệ yêu đương : chín chắn và bồng bột. Cả hai loại tình yêu
đó không hề phụ thuộc vào tuổi tác. Yêu nhau thật lâu, chưa chắc
đã đạt được độ chín chắn của tình yêu. Nhiều người đã cưới đến lần
thứ hai, thứ ba mà cuộc hôn nhân vẫn không đủ để thuyết phục bất
cứ ai rằng kinh nghiệm sống của quá khứ sẽ bảo đảm sự chín chắn.
Nhưng thế nào là
tình yêu chín chắn ? Có thể dễ dàng phân biệt giữa hai loại tình
yêu. Mặc nhiên là một khi bạn đang trong trạng thái “yêu như điên”
thì khó mà tách lọc ra được điều gì. Đó là lý do tại sao mà việc
nghĩ trước đến những vấn đề này thực sự quan trọng.
Tình yêu chín chắn mang
đến cho ta thêm nghị lực, còn tình yêu bồng bột chỉ làm ta mệt mỏi.
Trong quan hệ yêu đương chín chắn, bạn thấy mình như được tiếp thêm
sức mạnh, sẵn sàng đương đầu với những thử thách mới và đẩy lùi
giới hạn của những cái không thể. Nghị lực là yếu tố rất quan
trọng trong quan hệ của lớp trẻ, và nó thậm chí còn thiết yếu hơn ở
cuộc sống sau này (Một trong những điều tốt đẹp nhất của tình yêu
chín chắn là, đối với những đôi đã đứng tuổi, nó có thể mang lại
sự thanh thản mà vẫn tràn đầy sức sống và những niềm vui).
Khi bạn có một tình
yêu chín chắn, sẽ có nhiều điều kỳ diệu xảy ra. Bạn thật sự cảm
thấy vui thú khi ở bên người bạn đời của mình. Bạn có thời gian để
làm mọi việc mà bạn muốn. Bạn sẽ hoàn thành mọi trách nhiệm cũng
như tạo dựng được mối quan hệ tốt với gia đình và bè bạn.
Dĩ nhiên đôi khi
cũng có những cuộc tranh cãi giữa hai người, nhưng không thường
xuyên, vì trong thâm tâm, cả hai đều mong muốn chiều ý nhau.
Tất cả những điều
trên lại trái ngược hẳn với tình yêu bồng bột. Bạn có thể tự đưa
ra ví dụ, từ chính cuộc đời mình hay cuộc đời ai đó. Ở loại quan hệ này
hầu như lúc nào bạn cũng cảm thấy mỏi mệt. Bạn rất hay lần lữa.
Trong công việc thường gặp nhiều khó khăn. Quan hệ của bạn với anh
em, bố mẹ, bạn bè dường như có những trục trặc không ra sao cả. Và
có lẽ ngay cả những trách nhiệm trong gia đình bạn cũng thấy khó mà
thực hiện được (“Rửa bát ư ? Tôi ấy à ? Tôi không làm được ! Tôi
đang mệt !”)
Trong tình yêu bồng
bột, thậm chí bạn có thể rơi vào tình trạng được gọi là quan hệ
“thù ghét - phụ thuộc” - nghĩa là bạn không thể chịu được việc phải
xa rời người mà bạn đang yêu tha thiết, luôn khao khát gặp lại người
ấy dù chỉ xa nhau mới có ít thời gian, thế nhưng khi gặp nhau, ở bên
nhau thì hầu hết thời gian chỉ để gây lộn và cãi nhau. Tâm trạng bất
ổn, ghen tuông và (đôi khi) có cả những hành động hung bạo nữa
thường xuyên xảy ra.
Bạn cư xử với người yêu ra sao và người ấy cư xử với bạn
thế nào ?
Một sự khác biệt rõ
rệt giữa tình yêu chín chắn và bồng bột thể hiện qua việc hai người
đang yêu đối xử với nhau. Những người có mối quan hệ yêu đương chín
chắn thường có khuynh hướng cố gắng hết sức để tìm cách cư xử tốt
hơn. Còn những ai có tình yêu bồng bột thì không để ý gì đến những
biểu hiện trong nhận xét hay hành động của họ mà thường là phũ
phàng, hèn hạ hoặc ích kỷ bất cần.
Bảo đảm và cam kết vì sự tiến bộ của cả hai người
Một trong những điều
tốt đẹp nhất của một tình yêu chín chắn là nó đưa đến ý thức về
sự an toàn. Sự an toàn đó bắt nguồn từ việc bạn biết mình có thể
tìm được một người có thể dựa vào khi gặp điều gì trục trặc, khi ốm
đau hoặc khi bị quá nhiều ức chế. Sẽ là niềm an ửi thật sự khi phát
hiện ra một người nào đó có khả năng chia sẻ với mình cả những ước
mơ và thất bại trong cuộc sống. Điều này có lẻ là đặc điểm quan
trọng nhất của mối quan hệ gắn bó lâu dài và ổn định.
Trong tình yêu chín
chắn, người này không bị đe doạ bởi sự thành đạt hay thắng lợi của
người kia. Ngược lại họ cam kết làm mọi việc cho sự phát triển chung
và quan tâm thực sự đến những tiến bộ về tri thức và tình cảm của
nhau.
Người yêu của bạn
có thể là thành viên của một nhóm nghiên cứu thường mắc họp khi
bạn bận công việc hoặc đi thăm một người bạn khác mà không có
bạn, hay là quan tâm đến vấn đề gì đó mà bạn không thể hoặc không
muốn tham gia. Tương tự như vậy, bạn có thể dự một khoá học để giúp
cho bạn thực hiện được niềm mong ước của mình, lập ra một thời gian
biểu cho công việc hoặc tham gia các hoạt động tình nguyện, mặc dầu
người yêu của bạn không thích, hay đơn giản là gặp gỡ một người bạn
ở quán cà phê nào đó. Những việc này không hề đe doạ điều gì, bởi
những người chín chắn thường tự hào về những mối quan tâm và thành tích
của nhau. Họ nhận thức rằng, về lâu dài, những yếu tố đó sẽ gián
tiếp mang lại lợi ích cho cả đôi bên nhờ khuyến khích mối quan hệ
hôn nhân với những thử thách và thành quả đạt được.
Tuy nhiên, mối quan hệ không chín chắn thường mang tính chất thiếu an toàn, căng thẳng, bốc đồng, không chắc chắn, hay cãi lộn, bịa chuyện, với những hành động tham lam vô độ và rồ dại. Nếu một người thành công trong một việc gì đó có ý nghĩa, người kia dễ dàng cảm thấy bị đe doạ và trở nên lo buồn.
Những người có mối
quan hệ chưa chín chắn thường cảm thấy vương vấn với những câu hõi
như “Em (hoặc anh) có yêu anh (hoặc
em) hơn … (tên người trước) không ?”. Khi mối quan hệ giữa bạn
luôn có những thắc mắc như vậy thì lời khuyên của tôi là cứ trả
lời “không” rồi xem chuyện gì sẽ xảy ra. Làm như vậy hầu như sẽ đạt
được một, hai hoặc ba mục đích: làm cho câu chuyện tiếp diễn thú vị
hơn; làm cho người hỏi bị choáng và phải tự kiểm điểm lại mình; hoặc
khích lệ một cuộc trò chuyện chân thành hơn về mối quan hệ của hai
người.
Người dịch: LÊ Ý THU
PHAN VĂN CHỨC
Câu hỏi khó trả
lời vì có năm bảy lối yêu.
- Có lối yêu của
tuổi dậy thì, tình yêu mới chớm nở, tâm hồn bắt đầu rao rực, thân
xác bắt đầu rung động.
- Có lối yêu nhẹ
dạ, bồng bột hời hợt, yêu nhưng chưa biết ý nghĩa sâu xa của tình
yêu, chưa chuẩn bị để lãnh tất cả những trách nhiệm của tình yêu.
- Có lối yêu của
những kẻ đam mê si tình chỉ tìm thoả mãn đam mê, bất chấp luân thường
đạo nghĩa.
- Có lối yêu bi
thảm của những nạn nhân của bọn tú bà, sở khanh, bọn yêu râu xanh,
bọn buôn phấn, bán son trên đủ mọi màu da, với đủ mọi lứa tuổi …
- Có lối yêu của
những cặp tình nhân say mê lý tưởng, hay lãng mạn, hễ vắng người
tình là vắng tất cả, là cuộc đời hết ý nghĩa, lối yêu của Tristan
và Yseult muôn thuở.
- Có tình yêu vợ
chồng thắm thiết thuận hoà, giúp nhau tát cạn bể đông, cùng nhau
tiến về một hướng, cùng nhau gánh vác tất cả trách nhiệm của con
người, của kẻ làm cha làm mẹ, muốn sống thế trần và sống siêu
trần, làm tròn bổn phận của kiếp phù du, nhưng cũng có thiên chức
trường cửu.
Vậy yêu là gì ?
Tuy nhiên không phải
chỉ là mơ mộng lãng mạn, không phải chỉ là thoả mãn đam mê, chỉ muốn
coi người yêu như là một bạn bụi đời, một trò chơi, chơi cho đã.
Yêu trong luật chung
của nhân loại là yêu nhau cả thể xác lẫn tâm hồn, để mang lại cho
người yêu hạnh phúc và để người yêu mang lại hạnh phúc cho mình.
Nhưng anh chị phải lưu ý: hạnh phúc đó mới bắt đầu với tình yêu.
Hạnh phúc đó, tình yêu đó, sau khi đã chớm nở xuất hiện, anh chị còn
phải tiếp tục xây dựng, tăng gia, bảo vệ không ngừng, ngày này sang
ngày khác, năm năm tháng tháng suốt trọn trăm năm tình nghĩa vợ
chồng, cha mẹ.
Yêu nhau là mỗi
ngày hiến dâng tất cả cho nhau, là giúp nhau mỗi ngày xây dựng hạnh
phúc, là hy sinh mỗi ngày cho nhau, suốt đời để chu toàn tất cả
trách nhiệm của con người, của vợ chồng, cha mẹ, của con người phải
sống kiếp phù du và sống muôn kiếp.
DAISAKU IKEDA
Tôi cho rằng tình
yêu là một hình thái tự nhiên của con người. Bất cứ người nào hễ
còn sống, tất nhiên ngọn sóng tình yêu chưa lắng xuống. Bởi vì có
tình yêu mới có hy vọng, mới biết giận, hờn, buồn vui. Tình yêu là
minh chứng của sự sống.
Silo (1759-1805, nhà
văn Đức) nói : “Không có ánh sáng
của tình yêu đời người không còn giá trị gì nữa cả”. Đúng như
thế, người mất tình yêu thì coi là cái xác không hồn, đời người sẽ
hoang vắng như bãi sa mạc, lạnh như tường đá, sẽ không nghe lời ca
tiếng hát.
Cho đến nay, từ mà
người ta nói nhiều nhất là “tình yêu”. Rất nhiều triết gia tìm hiểu
thực chất của tình yêu, những tác phẩm văn học lấy tình yêu làm đề
tài thì vô kể. Có lẽ không có từ nào cắm rễ sâu vào cuộc sống
và vào sinh mệnh như từ “tình yêu”. Tình yêu là tiếng nói, là dòng
chảy ngầm của đời sống tình cảm.
Có lẽ từ hấp dẫn
người ta nhất, chất chứa bao âm hưởng đẹp đẽ, là từ “tình yêu”.
Nhưng cuối cùng, “tình yêu” là gì ? Tôi không phải là nhà tâm lý
học, cho nên không nghĩ cách quan sát và phân tích tính chất của tình
yêu, mà chỉ muốn cùng các bạn xác định ý nghĩa của “tình yêu” mà
thôi.
Tôi nhớ có người
nói như thế này : “Tình yêu là đoá
hoa của sự sống”. Quả thực, tình yêu là đoá hoa toả hương thơm
trên mảnh đất của sự sống, là ngọn lửa thiêng liêng sưởi ấm lòng
người, là một bài ngợi ca hay nhất trên cõi thế.
Trong đời có nhiều
thứ tình yêu, tình yêu cha con, tình yêu vợ chồng, tình yêu người, tình
yêu bè bạn… Bất cứ thứ tình yêu nào cũng là do sự tiếp xúc hài
hoà giữa sinh mệnh và sinh mệnh. Có lúc tình yêu như hai dòng nước
xiết gặp nhau, có lúc như là cảm hứng say sưa, đắm đuối, có lúc lại
như ngọn gió mát lành, một dòng suối trong chảy róc rách ca ngợi
cuộc sống phong phú. Cảnh nhân thế sán lạn, muôn màu muôn vẻ,
chẳng phải là do tình yêu miêu tả ra hay sao ?
Mặt khác, người ta
tìm tình yêu đẹp đẽ, chân chính, nhưng rất hiếm khi gặp được sự thưc
là như thế. Có tình yêu mong manh như hoa tuyết tan đi trong chốc lát…
Có tình yêu thì như cơn ác mộng hoặc là một cơn sốt bệnh, rên rỉ,
khổ đau. Lại có thứ tình yêu, sau một lúc kích thích mạnh mẽ, rồi để
lại một khoảng trống vắng và sự tan vỡ… Khi tan vỡ tình yêu có thể
trở thành một trận cuồng phong thê thảm che kín trời đất. Khao khát
tình yêu có thể trở nên “tê liệt”, có thể sa xuống vực sâu. Ngày
nay, trong xã hội tràn đầy thứ tình yêu lệch lạc, gây giận hờn, ghen
ghét.
Vì sao, tương phản
với âm hưởng hay ho của tình yêu, trong thực tế lại có thứ tình yêu
có tính chất huỷ diệt như thế mà không phải tình yêu đẹp đẽ, tôn
quý nhất đời.
Tôi biết thứ tình
yêu ấy thiếu cái gì rồi. Trước hết, thiếu lòng tin cậy sâu sắc để
bảo đảm cho nó. Người ta đã vô ý thức để lòng ích kỷ chi phối nó.
Một điều nữa có
liên quan đến điều nói trên, đấy là sự sáng tạo trong tình yêu làm
phát huy chính mình và người mình yêu.
Tình yêu không phải
là thứ quan hệ giữa người nọ với người kia theo tục lệ ước định.
Tôi cho rằng nó không ngừng xây dựng, không ngừng sáng tạo, trên
căn bản lòng tin cậy lẫn nhau. Tóm lại, tình yêu không là “vật” của
quá khứ, không phải là chuyện trong giây lát của hiện tại, mà phải
hướng về tương lai để xây dựng lâu dài. Tình yêu không có chữ “tín”
là tình yêu phù du, tình yêu không sáng tạo chỉ là tình yêu đắm
đuối.
Giữa hai người có
mối quan hệ tin cậy lẫn nhau, trong bầu không khí khoan dung và hiểu
biết, gợi mở cho nhau, cùng nhau sáng tạo, đó mới là điều trọng yếu
nhất. Trong quá trình này tình yêu nảy mầm, trưởng thành và trở nên
tình yêu chân thật, không thể tan vỡ suốt cuộc đời. Tình yêu ấy sẽ
tô điểm cho cuộc sống thêm đẹp đẽ và làm cho có ý nghĩa thêm.
Tôi vốn muốn nói
với các bạn trẻ rằng : tình yêu phải chân thực xuất phát từ nội
tâm, bỏ thứ tình yêu đầu miệng cốt thỏa mãn dục vọng riêng, thứ
tình yêu giả dối, chỉ lợi dụng mình mà thôi. Phụ nữ thường bị quyến
rũ bởi những lời nói ngọt ngào, êm tai. Các bạn chớ để một vài
câu thì thầm mê hoặc. Phải giữ vững tính chủ động, để có được thứ
tình yêu chân chính, đưa lại hạnh phúc cho cuộc sống.
Chạy theo hư vinh và
bề ngoài thường bỏ mất tình yêu chân chính. Tôi thật lòng chúc các
bạn trẻ có được tình yêu lành mạnh.
Người dịch : TRƯƠNG CHÍNH
ĐỨC
GIÁM MỤC GB BÙI TUẦN
Tình yêu cũ như trái
đất, nhưng vẫn mới như những mùa Xuân.
Rất nhiều người nói
tới. Rất nhiều người nghĩ tới. Rất nhiều người muốn tránh nó.
Nhưng tránh nó là
đã gặp nó. Mà tránh nó sao được, khi nó là một yếu tố cần thiết
đi liền cuộc sống.
Tình yêu đâu phải
là một thứ xa xỉ phẩm. Nó làm nên đời sống, và ở trong cuộc sống.
Nó là chuyện của mỗi người.
Tuy nhiên, tôi rất
ngại đề cặp đến tình yêu. Tất nhiên phải có lý do để lo ngại. Hôm
nay tôi muốn nói tới một số những lý do đó.
Nói về tình yêu, mà
lại chỉ đưa ra những lý do ngại nói về tình yêu, thì xem ra kỳ cục.
Có thể là như thế. Nhưng chưa hẳn là thế. Bởi vì ý thức được những
lý do khiến mình ngại, tức là đã thấy được thái độ nên có đối với
tình yêu.
Lý do ngại đầu tiên
là vì tôi không chắc chúng ta có cùng hiểu tình yêu như nhau không.
Bạn nói tình yêu,
họ nói tình yêu, tôi nói tình yêu. Nhưng nếu mỗi người hiểu tình yêu
mỗi cách, thì chỉ là sự gặp gỡ danh từ, chứ chưa có sự gặp gỡ tư
tưởng. Sẽ không có khởi điểm chung. Sẽ không có vấn đề chung. Sẽ
không có căn bản chung. Sẽ chỉ là một cuộc đối thoại hình thức của
những độc thoại nội dung. Sẽ có những hiểu lầm và những lạm dụng.
Ngay mấy câu tôi
quả quyết trên kia: “Tình yêu không phải là một thứ xa xỉ phẩm. Nó
là một yếu tố cần thiết đi liền cuộc sống” đã được bạn hiểu thế
nào? Nếu bạn trích những câu đó để biện minh cho thứ tình dâm dật
chẳng hạn, thì oan cho tôi rồi.
Không gì dễ hiểu cho
bằng tình yêu. Nhưng không gì khó định nghĩa cho bằng tình yêu. Dễ
hiểu, bởi vì ai cũng có yêu, không nhiều thì ít. Nhưng khó định nghĩa,
bởi vì tình yêu rất phức tạp.
Tình yêu nói chung
đã chia thành 3 phía tâm lý, siêu hình và luân lý.
Tình yêu có nhiều
loại. Aristote đã chia 3, thánh Thomas chia 2, Max Scheler chia 5, C. Héris
chia 8. Đó chỉ là một số tác giả tượng trưng.
Người ta có thể
không đồng ý về số loại tình yêu, nhưng người ta không thể cho rằng
chỉ có một thứ tình yêu duy nhất. Không thể thì làm gì có vấn đề
tốt xấu đặt ra trong tình yêu.
Phân tích tình yêu
trong lý thuyết đã là điều không dễ. Nhưng phân tích tình yêu trong
chính cuộc sống lại càng khó hơn. Sự kiện đó đưa tới lý do thứ hai
khiến tôi ngại nói tới tình yêu. Đó là vì tôi không chắc ta có thể
hiểu được tình yêu người khác, nhất là tình yêu của chính ta không?
Nói lý thuyết là
để hiểu thực tế. Nhưng tình yêu thực tế rất khó nhận diện. Bởi vì
không có tình yêu trống vậy, không có tình yêu hiện thân, nghĩa là
không có tình yêu ngoài người đang yêu. Mà tình yêu không có mùi,
không sắc, không đo lường được. Nó ở trong con người nên nó cũng
phức tạp như con người.
Đã hẳn theo lý
thuyết thì tình yêu có thể là một trong những loại sau đây: Tình yêu
siêu nhiên với đối tượng siêu nhiên, tình yêu siêu nhiên với đối
tượng tự nhiên, tình yêu lý trí tự nhiên, tình yêu tình cảm, tình yêu
cảm giác, tình yêu nhục dục, tình yêu tính dục, tình yêu nhân tính,
tình yêu thú tính.
Tuy nhiên, trong thực
tế không bao giờ có một thứ tình yêu nào được hoàn toàn thuần tuý
chỉ thuộc riêng một loại. Tình yêu cao siêu nhất vẫn gây âm hưởng
trong thân xác. Tình yêu nhục dục thấp nhất cũng không hoàn toàn chỉ
là thú tính.
Khi yêu là yêu với
tất cả con người, mặc dầu hướng đi có khác nhau. Tình yêu giống như
một hòa âm, nên không dễ phân biệt cung điệu nào là chính.
Nếu tôi đứng ngoài
nhìn vào tình yêu của bạn, tôi sẽ rất dễ lầm. Bởi vì tôi là người
ngoài cuộc, chỉ nhìn theo bề ngoài khách quan rồi đoán ra, chứ không
thấy trực tiếp tình yêu của bạn. Mà tình yêu có hình dáng gì đâu mà
thấy được. Tình yêu diễn tả bằng thái độ và ngôn ngữ. Nhưng thái
độ và ngôn ngữ là những thứ đa diện, đa năng. Mỗi người đều có
thể cho chúng những ý nghĩa tuỳ mình. Nếu căn cứ vào những cái đó
để đoán tình yêu người khác, ta thường dễ rơi vào chủ quan ở chỗ
“Suy bụng ta ra bụng người”. Không khéo khoa phân tâm học lại cho những
xét đoán của ta là sự xuất hiện trá hình của những thèm muốn bị
dồn ép của chính ta.
Nhưng
nếu bạn là người trong cuộc thì bạn cũng khó nhận ra bộ mặt thực
của tình yêu bạn. Bởi vì lúc đó bạn sẽ dễ thiên vị, và dễ bị tình
cảm, đam mê làm mù quáng. Tình yêu là một kết tinh, như Stendahl nói.
Nhiều khi, nó là một thứ pha trộn giữa thực tại và ảo ảnh. Bao lần
người ta đã yêu trong mộng ước trước khi gặp người yêu thực. Yêu
người trong mộng nên mới dừng lại một người yêu thực, để rồi lại
yêu người yêu thực qua hình ảnh trong mộng. Qua mộng đến thực và nhìn
thực qua mộng, nhưng lại không phân biệt được thực và mộng ở chỗ
nào, thì làm sao hiểu rõ được tình yêu của mình. Chỉ hiểu được rõ khi
tình đã chết. Lúc đó đã đứng ngoài cuộc rồi.
Tính cách phức tạp
vừa kể của tình yêu lại dẫn tới lý do thứ ba khiến tôi ngại nói
về tình yêu, đó là vì tình yêu rất nặng tính cách chủ quan.
Tìm một kết luận
khách quan đã là khó lắm. Phương chi lại đứng trong một số vấn đề
chằng chịt những tính cách chủ quan.
Đã hẳn, theo thánh
Thomas, thì ba yếu tố tâm lý cần thiết để nhóm lên lửa tình là:
biết, tốt và hạp. Nhưng thế nào là biết, là tốt, là hạp, là đẹp?
Cho dù ngàn sách dạy về sự tốt, sự đẹp, sự hạp, thì trong thực tế,
khi bạn yêu ai, người đó có thể chỉ tốt cho bạn, đẹp cho bạn, hạp
với bạn, chứ đâu có phải họ tốt đẹp và hạp cho tất cả mọi người?
Họ có thể xấu và không hạp đối với người khác, nhưng tốt và hạp
với bạn. Nó gọi là duyên nợ thì duyên nợ là ở chỗ đó. Nó đầy
tính cách chủ quan riêng cho từng người và riêng cho từng trường hợp.
Khởi đi là những
yếu tố chủ quan vừa kể tình yêu đi về đích điểm nào? Nó dừng lại
người yêu, hay lại qua người yêu để trở lại chính ta? Nó cho đi mà
không cần nhận lại, hay là tình yêu nào cũng mong mỏi hai chiều. Ước
mong nhận lại và hai chiều có phải là vị kỷ hay không?
Bao sách đạo đức đã
cho rằng yêu không mong được yêu mới là tốt. Nhưng M. Nédoncelle đã
không đồng ý. Tôi nghĩ ông có lý với điều kiện. Thực ra cả hai quan
niệm cùng đúng. Nhưng bên nào cũng đúng theo cái nhìn chủ quan của
mình. Thế mới nguy.
Nhiều chuyện tình
tôi coi như vô lý. Nhưng nó không có lý cho tôi, mà lại có lý cho
người khác trong cuộc. Tôi không phải họ, họ đâu phải là tôi. Họ
khác, tôi khác. Thế mới rắc rối. Mỗi tình có cái lý riêng của
mình. Cái lý riêng của tình không có ai hiểu nổi ngoài người chủ
của tình yêu. Nhưng bao lần chính họ cũng chẳng nắm vững được cái lý
của tình mình.
Tình yêu có quá
nhiều tính cách chủ quan nên lại một lý do nữa khiến tôi ngại nói
về tình yêu. Đó là vì tình yêu bao la quá.
Bao la thì dễ hồ đồ.
Hồ đồ thì khó xác thực.
Tình yêu nghe như vấn
đề nhỏ bé, nhưng thực sự nó mênh mông khôn tả.
Bạn thử hỏi một
người nghĩ gì về tình yêu? Bạn thử đọc sách nói về tình yêu. Bạn
thử khảo cứu những tác giả chuyên về tình yêu. Bạn thử viết một
tác phẩm đầy đủ về tình yêu... Bạn thế nào, tôi không rõ. Riêng
tôi, tôi nhận là tôi không đọc xuể, không hiểu thấu, và không
viết nỗi.
Tình yêu bao la vì
tình yêu muôn mặt.
Người
tình của Kinh Thánh trong Ca đệ nhất chỉ mới là một mặt tình yêu. Tình
của Trọng Thuỷ và Mỵ Nương lại là mặt khác. Tình của Lan và Điệp là
một mặt khác nữa. Tình của Roméo và Juliette không giống tình của
Tristan và Isolde. Đến chuyện ly kỳ của hoàng đế Edward VIII đã cam
lòng từ nhiệm ngôi vua để cưới một người đàn bà không còn trong
trắng, thì tình yêu lại xuất hiện với bộ mặt vừa chân thành vừa bi
đát lạ thường làm xúc động cả thế giới.
Còn bao nhiêu bộ
mặt khác của tình yêu.
Ngay
cơ cấu tâm lý của tình yêu cũng đã là vấn đề quá rộng, chứ chưa
nói gì tới hàng trăm vấn đề nằm trong tình yêu. Phạm vi bát ngát,
mà lại muốn đơn giản thì khó tránh được thiếu sót đáng ngại.
Tình yêu rất bao la
và phức tạp. Tìm hiểu nó bằng lý trí và sách vở đã vậy, nhưng
thiết tưởng cũng cần phải hiểu nó bằng trái tim và sự trưởng thành
của kinh nghiệm. St Exupéry nói: “Chỉ
với trái tim, người ta mới thấy được rõ”. Câu đó đúng trong phạm
vi tình yêu.
Tình yêu được dựng
nên cho con người, và con người được dựng nên cho tình yêu, để tất
cả trở về tình yêu nguyên thuỷ và sau cùng là Thiên Chúa. Vì thế,
khi nói về tình yêu, tôi vốn lo tôi không cung kính đủ, không nhân
loại đủ và không hướng về Chúa đủ.
Nếu bạn chia sẻ với
tôi về những lý do kể trên khiến tôi ngại nói về tình yêu, thì bạn
sẽ dễ đoán được tình yêu là vấn đề tế nhị thế nào và cần phải dè
dặt, cân nhắc, thận trọng lắm để khỏi có những nông cạn, thiếu
sót và lầm lẫn.
Nếu đi được tới kết
luận đó, thì cũng đã là một kết quả tốt rồi.
Tôi chỉ mong có thế.
(Nói Với Chính Mình, trang 25-32)
Hằng Minh
Từ lâu tình yêu vẫn được coi là tình cảm phức
tạp nhất trong các tình cảm của con người. Sở dĩ như vậy không chỉ vì
gắn liền trực tiếp với nó là điều bí mật của cuộc sống, mà còn vì
đôi khi ta không hiểu ta đang yêu ai - yêu chính con người kia hay yêu
hình ảnh do ta tưởng tượng về con người kia.
Có
lẽ đây là chỗ thích hợp để ta nhắc tới thuyết kết tinh của Stendhal,
nhà văn Pháp, một thuyết giờ đây nhiều người đã lãng quên. Trong
tập luận văn của ông nhan đề “Bàn
về tình yêu”, Stendhal viết: Nếu ta để một cành cây bình thường
vài ba tháng ở trong mỏ muối, nó sẽ được phủ đầy các tinh thể, và
không ai còn nhận ra cái vật lấp lánh ấy chính là cành cây đó. Một
chuyện y hệt như vậy cũng xảy ra trong tình yêu, ông nói, khi người
mà ta yêu được ta tô điểm hàng nghìn nét hoàn hảo giống như các tinh
thể vậy.
Sự
kết tinh, theo cách diễn đạt của Stendhal, là “bản chất trạng thái cuồng si có tên gọi là tình yêu, một
sự cuồng si dù sao cũng đem lại cho con người niềm sung sướng vô cùng
lớn lao”. Ông viết: “Khi yêu,
một người có lý trí nhất cũng sẽ không nhìn thấy bất cứ sự vật
nào đúng như trong thực tế nữa. Một người phụ nữ hết sức bình
thường cũng trở nên xinh đẹp đến mức không thể nhận ra được và
biến thành một con người đặc biệt”. Stendhal còn nói rằng “trong tình yêu, chúng ta chỉ tận hưởng
cái ảo ảnh do bản thân chúng ta tưởng tượng ra mà thôi”.
Nói
như vậy, có lẽ cực đoan, bởi chắc gì đã nên coi bất cứ tình yêu nào
cũng đều là tình cảm kiểu Don Quichotte, một người nhìn phụ nữ bẩn
thỉu chăn gia súc cũng ngỡ là một bà hoàng xinh đẹp. Nhưng chẳng
phải là đúng sao, nếu nói rằng tới một nửa tình cảm yêu đương được
“dệt” bằng những sợi tơ của óc tưởng tượng? Đương nhiên ở những
người khác nhau, mức độ hoạt động của óc tưởng tượng không như nhau,
người thì nhiều hơn, người ít hơn. Rất có thể có những người hầu như
không có hoặc hoàn toàn không có óc tưởng tượng trong tình yêu.
Nhưng sự kết tinh mà Stendhal nói tới thường “tô vẽ thêm” cho người
được yêu, “trang điểm” cho người đó và do vậy, làm cho tình yêu đối
với người đó mãnh liệt hơn.
(Báo
Thanh Niên ngày 4/1/1997, trang 11)
HẰNG
MINH (Theo I. Orlov - Nga).
Ít có người nào lại
không suy ngẫm về bản chất của tình yêu. Nhưng vì ai cũng tự coi mình
là "chuyên gia" trong lĩnh vực này, nên có bao nhiêu người
thì có bấy nhiêu quan niệm về tình yêu.
Phổ biến nhất là ý
kiến cho rằng tình yêu là tình cảm, không hơn không kém, và chỉ là
một trạng thái tâm lý của con người. Mà nếu thế, thì đó là một
cái gì chủ quan, bấp bênh, nhất thời. Tiếp đó đi đến kết luận: tình
yêu là một thứ xa xỉ, con người thiếu nó cũng chẳng sao. Nhiều người
khẳng định gia đình hiện đại hoàn toàn có thể tồn tại một cách tốt
đẹp mà không cần tình yêu, tất nhiên nếu các thành viên trong gia
đình hoàn thành các nghĩa vụ của mình.
Các ý kiến ấy dựa
trên một quan niệm không đúng, coi tình yêu chỉ là tình cảm. Thật ra,
tình yêu là hành động hướng tới một người khác, là hành động kèm
theo một tình cảm nhất định. Tình yêu là niềm vui ta cảm thấy khi ta
đem lại niềm vui cho người khác. Nói một cách đơn giản, tình yêu - đó
là khi ta vui sướng và hạnh phúc vì người khác vui sướng và hạnh
phúc. Còn nếu ta vui sướng vì người khác đau khổ, thì đó là sự căm
ghét, thù địch, ngược hẳn với tình yêu.
Chỉ đến một giai
đoạn phát triển nào đó của con người, mới xuất hiện sự say mê giới
tính. Nhưng say mê giới tính chỉ là phương tiện của tình yêu, nói đúng
hơn, là một trong nhiều phương tiện của tình yêu. Và là phương tiện
mạnh mẽ nhất. Còn tình yêu có thể có nhiều phương tiện khác nữa,
nếu nhờ những phương tiện này nó đem lại vui sướng cho người khác.
Nếu thế, tình yêu
không chỉ là tình cảm, mà còn là hành động. Nó cũng hiện thực như
chuyện học hành, công việc. Nó là một kích thích bên trong, là động
lực nhiều hành động của ta, nhiều lắm chứ không như ta tưởng. Một
chú bé chủ động ra vườn vun xới mấy luống hoa để được thấy nụ cười
trên gương mặt mẹ, một người anh làm thêm giờ để lấy tiền mua món
quà tặng em gái... - những hành động ấy về thực chất là biểu hiện
những dạng thức khác nhau của tình yêu thương ở con người.
Cả tình yêu nam nữ
cũng phụ thuộc vào năng lực yêu của con người nói chung. Ai đã không
thể yêu thương anh trai mình, em gái mình, bố mẹ mình, thì thường cũng
không thể yêu vợ. Năng lực yêu ở con người phát triển từ nhỏ, từ
rất lâu trước khi con người trưởng thành và bước vào hôn nhân. Các
nhà tâm lý học khẳng định ở gia đình nào có nhiều tình yêu thương thì
con cái lớn lên sẽ có khả năng xây dựng được những gia đình dựa
trên tình yêu. Người nào sinh ra và lớn lên bị thiếu tình yêu thương
trong gia đình, thường cũng cảm thấy rất khó khăn khi xây dựng tình
yêu thương trong gia đình của chính mình.
(Báo Thanh Niên trang 11, số 182, ngày
9/12/1995).
VŨ ĐÌNH BÌNH
(Dịch
theo A. Maurois - Pháp).
Một hôm, lúc ấy có
mặt Victor Hugo, mọi người nói về cuộc đời và về những gì quả thật
đáng giá trong cuộc đời, Hugo nhận xét rằng đó không phải là vinh
quang, không phải là tiền bạc, không phải là thiên tài, mà là khả
năng yêu và được yêu. Ông có lý. Không một thứ gì đáng giá, nếu
thứ đó không thể đem chia sẻ với người yêu thương ta, yêu hết lòng
(nhưng bản thân tình yêu này lại đem lại cho ta rất ít, nếu ta không
yêu họ). Hoàn toàn không phải có nhiều những người như thế. Tôi
luôn nghĩ rằng có thể hạnh phúc ở một huyện lỵ nhỏ, thậm chí ở một
ốc đảo nào đó giữa sa mạc Sahara, miễn là ở đó ta có vài ba người
bạn thân. Ngược lại, tôi không nghĩ rằng một nghệ sĩ lừng danh nào
đó lại được nếm mùi hạnh phúc, nếu bên cạnh anh ta không có một
người nào anh ta có thể tháo bỏ mặt nạ. Do vậy, trong cuộc đời
những nhân vật vĩ đại, bạn bè, vợ con hoặc người yêu đóng một vai
trò thật đáng kể. "Tôi cô đơn quá", một người nổi tiếng,
hình như được nhiều người yêu quý, nói với tôi như thế. Tình yêu, dù
đó là lòng yêu thương của con cái đối với bố mẹ, dù đó là trong
hôn nhân hay tình cảm bạn bè, bao giờ cũng có thể giúp ta đập tan
ách kìm kẹp của nỗi cô đơn.
Nhưng có hai kiểu
tình yêu khác nhau. Kiểu thứ nhất là tình yêu vì bản thân, tức là
gắn bó với người khác vì những gì người khác đem lại cho mình. Có
những phụ nữ yêu chồng, và yêu rất thật lòng; với chồng, họ được
ngay nhiều thứ cùng một lúc: sự an toàn, sự dịu dàng, sự hài
lòng..., nhưng họ yêu chồng vì họ không thể hình dung cuộc đời mình
lại không có chồng. Người chồng cần cho họ; anh ta bảo đảm hạnh
phúc cho họ và con cái họ; anh ta là trung tâm cuộc đời họ. Nhưng họ
nghĩ rất ít về cuộc sống của chồng; họ không tự hỏi xem người chồng
có những ý muốn và nhu cầu gì khác nữa không; họ thấy người chồng
làm việc đến kiệt sức để lo toan cho hạnh phúc của họ là một điều
rất tự nhiên.
Những người chồng
và những người tình kiểu ấy cũng khá nhiều; họ yêu phụ nữ cũng vì
những gì họ được nhận, và không bao giờ họ nghĩ đến nội tâm người
phụ nữ. Con cái yêu bố mẹ gần như bao giờ cũng yêu theo kiểu ấy.
Đối với chúng, bố là người mà chúng luôn có thể trông cậy; mẹ là
người khoan dung vô hạn. Nhưng có mấy đứa con tìm cách giảm bớt những
nỗi khó nhọc của bố mẹ? Những tình yêu kiểu ấy, tôi gọi là yêu vì
bản thân.
Yêu một người vì người đó - là không
nghĩ đến chuyện nhận được gì ở người đó, mà nghĩ đến chuyện đem lại
cho người đó những gì. Có nghĩa là gắn chặt cuộc đời người đó với
cuộc đời mình, là chia sẻ hoàn toàn các tình cảm của người đó, đến
mức hạnh phúc của người đó trở thành hạnh phúc của ta. Chớ nghĩ
rằng ít có những tình yêu như thế. Nhiều bậc cha mẹ hạnh phúc trước
thành công của con cái hơn là thành công của chính mình. Tôi biết
không ít những cặp vợ chồng sống vì nhau. Có những tình bạn cực kỳ
cao cả. Trong tình bạn thực sự có nhiều ân cần chu đáo hơn là đòi
hỏi. Đó là kiểu tình yêu vì người khác.
Cần lưu ý rằng tình
yêu vô tư như thế đem lại nhiều hạnh phúc hơn là tình yêu vì bản
thân. Tại sao vậy? Tại vì đối với con người ta, nếu quên bản thân
mình đi, thì có thể sẽ rất hạnh phúc. Con người là thế. Khi nghĩ về
bản thân, khi hoài nghi và không hài lòng, ta lập luận đại khái như
sau: "Trong cuộc đời, ta đã có tất cả mọi thứ chưa, ta còn có
thể được nhận những gì ở cuộc đời nữa? Sai lầm gì đã làm ta trở
thành người thế này? Mọi người nghĩ gì về ta? Ta có được mọi người
yêu quý không?". Khi một người khác trở thành trung tâm cuộc
đời ta, mọi chuyện lập tức sáng rõ. Bổn phận của ta là gì? Là làm
cho những người ta yêu quý được hạnh phúc hơn. Từ lúc đó, cuộc đời
ta tràn đầy ý nghĩa, và ý nghĩa ấy là chỗ dựa cho cuộc đời ta...
(Báo Thanh Niên trang 14, số 17, ngày 30/1/1996)
NGUYÊN HƯƠNG
Gần như toàn thể nhân
loại là kết quả của một mối tình, cụ thể hơn, của một hành động
yêu đương. Điều thú vị là nhân loại lại thích thú gìn giữ những mối
tuyệt tình đau khổ... Từ Đông sang Tây, từ ngàn xưa đến nay, nào ai
lại không biết những mối tình thảm thiết như Juliet và Romeo, thảm
tình Mayerling, Cleopâtre và Antoine, Dương Quí Phi và An Lộc Sơn, Huyền
Trân và Trần Khắc Chung vv... Những mối tình “có hậu” thì dành cho...
phim hoạt hình của Walt Disney. Thế nhưng, mới đây, sau một thời gian
dài nghiên cứu khá “tỉ mỉ và lạnh lùng”, các nhà khoa học lại cung
cấp cho chúng ta những tín hiệu lạc quan của tình yêu...
Tình yêu có là một
liều thuốc hiệu nghiệm chữa lành được nhiều bệnh thông thường? Bác
sĩ Reed Moskowitz, tác giả của quyền sách nổi tiếng “Tư tưởng chữa lành bệnh” xác nhận chuyện khó tin này
hoàn toàn đúng. Dù bạn có nhức đầu, đau lưng hay bị trầm uất nặng,
một cuộc sống tình dục tươi sáng sung mãn sẽ đẩy lùi các dạng bệnh
này. Người ta nhận thấy, ngay từ các khảo sát ban đầu, hoạt động
tình dục giảm bớt các dạng đau và giảm mạnh chứng đau đầu. Tác dụng
tích cực đối với đời sống tâm lý cũng thể hiện rõ. Chìa khoá của
bí mật nằm trong mối dây liên hệ giữa các trạng thái tâm lý và
sức khỏe của cơ thể. Các xúc động không được tốt như giận dữ, lo
lắng, mặc cảm có tội, buồn bã u sầu sẽ gây ra trạng thái ức chế,
từ đó adrénaline liên tục được tiết ra. Theo bác sĩ Moskowitz thì hậu
quả sẽ dẫn đến việc hoạt động toàn cơ thể và nhất là hệ miễn
nhiễm sẽ bị suy sụp. Để hoá giải, các xúc động tươi tắn như sự phấn
kích và hồi hộp trong tình dục sẽ làm giảm sự căng thẳng và giảm
bớt liều lượng adrénaline được tiết ra. Hệ thần kinh sẽ tiết ra một
loại thuốc “giảm đau tự nhiên”, gọi là endorphine có tác động lên
khắp cơ thể, giúp cơ thể hồi phục sau các u uất tàn phá. Moskowitz
không phải là chuyên gia duy nhất thừa nhận mặt tích cực của tình
yêu. Các bác sĩ David Sobel và Robert Ornstein, trong tác phẩm “Những cảm xúc có lợi”, đồng ý
là khoái cảm trong tình yêu đôi lúc đồng nghĩa với một sức khoẻ tốt
trong nhiều lãnh vực, có lúc thật bất ngờ, như:
TIM:
Các chuyên gia ngày
càng nghĩ là sự thất vọng, phát xuất từ một cuộc sống tình dục
thất bại, có thể đóng vai một yếu tố nguy hiểm cho các bệnh tim
mạch. Bác sĩ Alexander Lowen, giám đốc Viện phân tích năng lượng sinh
học New York, tác giả công trình “Tình
yêu, tình dục và quả tim của bạn” cho thấy 100 trường hợp phụ nữ
bị tim mạch phải nhập viện thì đã có 65 người cho hay trước đó cuộc
sống tình dục bị rối loạn. Còn trong số 121 bệnh nhân nam bị nhồi máu
cơ tim thì có đến 2/3 bệnh nhân đã gặp khó khăn to lớn trong sinh
hoạt tình dục. Bác sĩ Alfred Franger, chuyên gia về phụ khoa và tâm
thần của Viện y khoa Wisconsin ở Milkwaukee thì cho là một đêm yêu
đương với “chất lượng tốt” tự nó là một buổi tập thể dục mini vì
trong lúc ái ân, một phụ nữ nặng 55 kg có thể đốt đến 8 calori mỗi
phút, còn một người đàn ông nặng 80 kg có thể đốt đến 12 calori.
HỆ MIỄN NHIỄM:
Bác sĩ Dudley man, giáo sư môn phụ khoa và sản khoa
ở Viện y khoa Ohio, khi theo dõi nhiều phụ nữ mắc bệnh ung thư vú đã
khám phá là ai có đời sống tình dục thoả mãn sẽ có liều lượng
lymphocyte T tốt hơn. Đây là loại bạch huyết cầu đóng vai trò chủ
đạo trong cơ cấu hoạt động của hệ miễn nhiễm cơ thể. Các bệnh nhân
như vậy có hy vọng sống lâu hơn các phụ nữ mắc bệnh ung thư vú như
họ. Các công trình khảo cứu khoa học đều cho thấy tất cả dạng strees
đều có hại đến hoạt động của hệ miễn nhiễm và khiến cơ thể dễ bị
bệnh hoạn tấn công, dù là một cơn cảm sốt nhỏ, một dạng lở loét hay
nghiêm trọng hơn, huyết áp gia tăng bất thường. Khoái cảm yêu đương
có tác dụng chống lại sự lo lắng và làm cơ thể nghỉ ngơi thanh thản
hoàn toàn. Các “hiệu quả phụ” tốt đẹp này chỉ kéo dài có vài
tiếng đồng hồ, song một đời sống tình dục đều đặn sẽ gia tăng rất
nhiều trạng thái được bồi bổ của cơ thể và sự lo lắng sẽ giảm
nhiều.
THỜI KỲ KINH NGUYỆT:
Sinh hoạt yêu đương
còn làm giảm các triệu chứng tiền kinh nguyệt khó chịu (symptôme
prémenstruel) ở một số phụ nữ. Năm hay bảy ngày trước khi có kinh,
máu đổ dồn về với số lượng lớn tại khung xương chậu, gây sự sưng
tràn và đau đớn khó chịu. Bác sĩ A. Franger cho hay: “Khi đạt đến trạng thái tột đỉnh trong tình yêu các bắp thịt co
thắt mạnh sẽ đẩy máu đọng nhiều ở vùng xương háng toả các nơi khác
của cơ thể, làm giảm bớt sự trương phình các tế vào và người phụ
nữ thấy bớt khó chịu”.
CÁC DẠNG ĐAU NHỨC:
Bác sĩ Beverly
Whipple, giáo sư Viện đại học Rutgers, bang New Jersey, cho là trạng
thái cực khoái (orgasme) là một loại “thuốc tê” tự nhiên nhất. Trong
lúc khảo sát các phụ nữ bị các bệnh sưng viêm như sưng khớp xương
mãn tính, sưng cổ tử cung, bà nhận thấy các phụ nữ này chịu đau giỏi
hơn nếu họ có đời sống dục tính phong phú, đều đặn. Bà Whipple cho
giai đoạn phấn kích của yêu đương rất quan trọng vì hệ thần kinh trung
ương đã tiết ra nhiều hoá chất làm giảm đau rõ ràng. Các chuyên gia
đang nghiên cứu vấn đề khá mới mẻ là trạng thái tột cảm đã đẩy
mạnh sự tiết ra chất endorphine đẩy nó vào các “điểm tiếp thu” ở
rải rác khắp cơ thể và tạo hiệu quả gây tê giống như chất morphine.
Bác sĩ D. Chapman kể lại trường hợp một nữ bệnh nhân của ông bị sưng
khớp xương cấp tính. Sau khi chỉnh đốn lại cuộc sống phòng the, bà
nhận thấy các cơn đau giảm thấy rõ.
Tình yêu còn là một
loại thuốc ngủ khá mạnh. Nó cho phép cơ thể thư giãn ngay tức khắc,
giúp chống lại chứng mất ngủ một cách hiệu nghiệm. Ông Alexander
Lowen cho hay: “Yêu đương có một khả
năng hoá giải cơ thể mạnh mẽ. Hành động yêu đương càng sôi nổi,
nồng nàn thì sau đó người ta càng mau ngủ say sưa ngon lành...”.
TÂM LÝ:
Trạng
thái tâm lý sảng khoái, trầm tĩnh sáng suốt có tuỳ thuộc vào một
đời sống tình dục phong phú? Bảo là chuyện tình dục ảnh hưởng đến
tâm lý quả là một lý giải khó thuyết phục. Song kết quả nghiên
cứu dài hạn, một cách khoa học nghiêm túc, kỹ lưỡng cho phép kết
luận là có. Ngay từ năm 1970 cho đến nay, Viện nghiên cứu sâu tình
dục con người ở San Francisco đã theo dõi phân tích toàn diện 37.500
người. Kết quả cho thấy người nào có đời sống tình yêu bừng nở thì
ít bị lo lắng, ít cau có gây hấn và có thái độ cởi mở khoan dung hơn
người khác. Nhà tâm lý học Douglas Heath, tác giả quyển sách “Những cuộc sống viên mãn”, một
công trình nghiên cứu trên 65 người đàn ông và 40 phụ nữ kéo dài 30
năm, còn thêm là một cuộc sống tình dục phong phú toàn vẹn còn
giúp bạn khẳng định cá tính của mình. Ông nói: “Theo dòng thời gian, các cặp vợ chồng sẽ biết cách học hỏi
phát biểu nhu cầu về tình dục. Họ sẽ không còn e dè mặc cảm, sẽ
nhanh nhẹn tự tin và giúp người bạn đời được thoải mái hạnh phúc.
Một thái độ tình dục như vậy bao giờ cũng có ảnh hưởng tốt trong
quan hệ vợ chồng”. Đồng cảm nhận như vậy, Roger Falge một cố vấn
hôn nhân, phát biểu: “Một cuộc
sống tình dục tràn đầy sự dịu dàng sẽ làm nẩy sinh các phẩm chất
tốt đẹp của con người. Lúc đó chữa lành các vết thương thể xác và
tâm hồn “không còn là vấn đề quá nan giải”. Một chuyên gia về
tình dục học còn nhìn nhận: “Số lần
ân ái không quan trọng, tuổi tác không quan trọng, cốt lõi là sự
xúc động hỗ tương giữa hai vợ chồng trong quan hệ”.
Một đời sống yêu
đương nồng nàn đầy hương vị có thể còn là bức tường ngăn chận bệnh
tật và một nguồn cảm xúc như hoa nở giữa trời xuân của cả một đời
người.
(Kiến Thức Ngày Nay số 126, trang 93 tt)
HẰNG MINH
Chúng ta vẫn thường
quan niệm theo tâm lý học cũ và quen nghĩ rằng thế giới tình cảm của
con người giống như quả cam chứa các múi cam, bao gồm những tình cảm
tách riêng, biệt lập với nhau. Có đúng như thế không? Ví dụ cảm
giác sợ hãi, đó có phải một cảm giác đặc biệt, riêng rẽ, như mọi
người vẫn tưởng? Các nhà tâm lý học nói: “Không phải thế. Sợ hãi là sự bóp méo, sự tê liệt ý chí,
ý thức và tất cả các cảm giác của con người; đó không phải là
một cảm giác tách riêng ra trong cả dãy những cảm giác khác, mà
dường như đó là một trạng thái đặc biệt của toàn bộ cơ thể”.
Có thể tình yêu
cũng như vậy. Có thể tình yêu không chỉ là một tình cảm trong cả dãy
những tình cảm khác, mà là một trạng thái đặc biệt của tất cả các
tình cảm ở con người, là một trạng thái đặc biệt của toàn bộ con
người. Có thể đó là sự sắp đặt lại toàn bộ tâm lý con người, là
một sự đảo lộn lớn trong tất cả các ý nghĩ, cảm giác, trong tất cả
cuộc sống của con người.
... Lêvin yêu Kiti
(trong tác phẩm Anna Karenina của L. Tolstoi) và anh bỗng thấy mình trở
thành con người khác hẳn, xa lạ với ngay cả chính bản thân anh. “Đối
với anh, tất cả các cô gái trên thế giới chia ra làm hai” một bên
là tất cả các cô gái trên thế giới, trừ nàng, những cô gái ấy
có tất cả các điểm yếu của con người, những cô gái ấy rất bình
thường; còn bên kia là một mình nàng, không có một điểm yếu nào và
cao hơn tất thảy mọi người”.
Đó cũng chính là
cảm giác của Andrei Bolkonski (trong Chiến tranh và Hoà bình, cũng của
Tolstoi) khi yêu Natasha. “Đối với
tôi, cả thế giới này chia làm hai nửa: một nửa là nàng, và ở đó
tất cả là hạnh phúc, hy vọng, ánh sáng; nửa kia là tất cả những gì
không có nàng, ở đó chỉ có buồn rầu và trống rỗng”.
Đó là một thái độ
hoàn toàn mới mẻ và khó hiểu đối với thế giới, là một cái cân dị
thường trong nội tâm mà theo đó một người nặng bằng cả trái đất,
một người nặng bằng cả nhân loại. Tình yêu có tác động như một
chiếc kính phóng đại cỡ lớn làm thay đổi hẳn thị giác con người. Từ
cả khối người đông đảo, ta chọn ra một người, đưa người đó lại gần
và phóng đại ý nghĩa quan trọng của người đó lên những kích thước
khổng lồ. Giờ đây, một mình người đó tương đương với hàng triệu
người, trong tâm hồn người đang yêu, một mình người đó chiếm một chỗ
bằng chỗ của hàng triệu người còn lại.
Nhưng tại sao lại có
hiện tượng như vậy, do đâu lại xuất hiện những cảm giác như thế?
Câu hỏi này có lẽ chỉ có thể trả lời gần đúng, bằng một sự so
sánh. Tất cả chúng ta đều biết rằng khi con người đói cồn cào,
những cảm giác khác của anh ta mờ nhạt đi và cảm giác đói mạnh lên
ghê gớm, lấn át cả thế giới. Tình yêu cũng là cơn đói, “đói một
con người”, là cảm giác rất cần - rất cần con người đó. Có lẽ đây
là nhu cầu cảm xúc mãnh liệt nhất trong số tất cả các nhu cầu cảm
xúc, và nhu cầu ấy càng nóng bỏng, người đó chiếm một vị trí càng
lớn trong lòng người đang yêu.
(Báo Thanh Niên số 195, trang 11, ngày
7/12/1996)
ĐIỀU BÍ ẨN DỊU NGỌT
HẰNG MINH
Mỗi người trong
chúng ta đều luôn luôn cảm thấy mình chịu sức hút của trái đất;
nhưng không ai biết gì nhiều về cái sức hút ấy! Nhiều người trong
chúng ta đang yêu hoặc đã từng yêu, nhiều người cảm thấy cái sức
hút đặc biệt đó giữa hai con người với nhau, nhưng cho tới nay, chúng
ta còn chưa biết nhiều điều bí ẩn của nó. Tại sao bỗng dưng ta lại
bắt đầu cảm thấy bị cuốn hút mạnh mẽ về phía một người khác? Tại
sao thế giới dường như bị tách ra làm hai phần: nàng - và tất những
gì không phải là nàng? Tại sao đó chính là con người mà ta không
muốn trông thấy, ta phải trông thấy, ta không thể không trông thấy?
Hai nghìn năm trước
đây, nhà thơ Lamã Tibull nói rằng tình yêu là một “điều bí mật cực kỳ ngọt ngào”. Thế kỷ XIV, nhà thơ Ba Tư
Khaphiz viết về tình yêu: “Trong tất
cả những thứ Tạo Hoá làm ra từ hư vô, có một khoảnh khắc mà cho
tới nay vẫn không ai hiểu thực chất là gì”.
Năm thế kỷ sau, nhà
thơ Đức Heine gọi tình yêu là con nhân sư - điều bí ẩn muôn đời. Cả
đối với nhà thơ Nga Blôc, tình yêu cũng là một bí ẩn, và cảm giác
đó ở ông mạnh hơn tất cả mọi người. Đối với ông, tất cả trong tình
yêu đều khó hiểu và thần bí, tất cả đều được bao bọc một làn sương
lấp lánh, dường như che trước mặt ông là một tấm màn cảm xúc, một
lớp mỏng tang khiến ông thấy mọi tạo vật đều loá nhoá chẳng khác
gì một vầng hào quang trùm lên tất cả.
Cảm giác về tình
yêu như về một điều bí mật ấy đặc biệt rõ vào hồi đầu thế kỷ
này. Bấy giờ, trong ý thức con người bắt đầu có một sự nhảy vọt,
nghệ thuật đi vào những chiều sâu mới của tâm lý con người, và tâm
lý ấy hiện lên như một cái gì vô cùng phức tạp, đầy những rối rắm
và bí ẩn cực kỳ tinh tế.
Nhân vật chính trong
truyện “Tình yêu của Michia” của
nhà văn Nga Bunin nếm trải những cảm giác nặng nề và phức tạp. “Anh không biết vì sao anh yêu, anh
không thể nói chính xác anh muốn gì... Mà nói chung, tình yêu là cái
gì nhỉ? Câu hỏi ấy, anh lại càng không thể trả lời vì trong tất cả
những điều anh nghe thấy về tình yêu và trong tất cả những cuốn sách
anh đọc về tình yêu đều không có một từ nào định nghĩa nó một cách
chính xác”.
Tình yêu thay đổi
hẳn toàn bộ quan hệ của anh đối với mọi người, đối với các sự
vật, đối với thế giới, và mọi thứ trước mắt anh bỗng như đều được
rọi chiếu một ánh sáng mới. Cảm giác kỳ lạ ngày càng tràn ngập
trong anh. Anh có cảm giác toàn bộ thế giới bồng bềnh trôi trong một
ảo ảnh chơi vơi, mọi thứ trong đó đều lay động và được bao phủ một
màn khói oi bức nào đó. Mọi vật mất đi đường nét rõ ràng, trong
mỗi vật giờ đây còn có một tâm hồn, còn có một cái gì đó nữa
sống ở bên trên bản thân sự vật. Cái gì đó ấy, cái tâm hồn ấy
có trong mọi vật và làm cho chúng trở nên cao quý, chính là tình yêu
của anh đối với Cachia. Nàng hiện diện trong từng cái lá cây, trong
từng tiếng chim hót, trong từng hòn đất... Anh thấy Cachia có mặt ở
khắp mọi nơi, anh có cảm giác tình yêu của anh không chỉ là tình cảm
đối với Cachia, và không chỉ là tình yêu, mà còn là những gì gì đó
nữa, nhiều lắm và không thể hiểu nổi.
Cái “hiệu ứng hiện
diện” ấy là gì? Tại sao nó lại có ở trong tất cả các mối tình mãnh
liệt? Tại sao tình yêu lại “đượm” vào các cảm giác và tình cảm khác
của con người. Tại sao nhà thơ Ý Dante lại có thể cảm thấy: “Tôi nhìn đâu cũng bắt gặp ánh mắt
nàng?”.
Đối với Blôc, nàng
không chỉ là nữ tính, không chỉ là tình yêu. Ở nàng hội tụ cả hạnh
phúc, cả lòng tốt, cả sự công bằng, cả tổ quốc, cả tính người...
Cả thế giới kết hợp lại trong tình yêu, tình yêu thể hiện và thay
thế mọi thứ trên trái đất!
Có lẽ ông cảm thấy
như vậy vì tình yêu không chỉ là tình yêu, mà còn là tự do, chân lý,
điều thiện, cái đẹp, công lý. Và khi yêu, con người không chỉ yêu,
anh ta còn có được một sự tự do nào đó, còn tiếp nhận một cái đẹp
nào đó, còn tạo ra một điều tốt lành nào đó, còn thấu hiểu một
chân lý nào đó. Có lẽ, bằng những sợi dây vô hình, tình yêu gắn
liền với tất cả những cái tốt đẹp ấy, chứa đựng chúng trong bản
thân và tự mình thấm vào chúng.
Bản
chất tình yêu luôn là một dấu hỏi lớn đối với con người từ xưa tới
nay. Rất có thể chính vì nó bí ẩn nên nó có sức hấp dẫn lớn lao.
Bất luận thế nào, tình yêu bao giờ cũng là một tình cảm đẹp đẽ và thiêng
liêng.
(Báo Thanh Niên số 171, trang 11, ngày 26/10/1996)